افسردگی فصلی نوعی افت خلق در فصل‌های سرد سال است که با خستگی، بی‌حوصلگی و خواب زیاد همراه می‌شود. در این مطلب با دلایل، علائم و درمان‌های مؤثر مثل نوردرمانی و تغییر سبک زندگی آشنا شوید.

خیلی از ما با کوتاه شدن روزها و کم شدن نور خورشید، احساس بی‌حوصلگی یا خستگی بیشتری می‌کنیم. اما در بعضی افراد این حالت فراتر از «کسلی فصلی» است و به شکل افسردگی واقعی بروز می‌کند. به این حالت افسردگی فصلی (Seasonal Affective Disorder) می‌گویند.

افراد مبتلا معمولاً از اواخر پاییز یا اوایل زمستان دچار افت خلق، بی‌انرژی بودن، خواب زیاد، افزایش اشتها (به‌ویژه برای شیرینی و کربوهیدرات)، و بی‌علاقگی به فعالیت‌های روزمره می‌شوند. با آمدن بهار و افزایش نور طبیعی، این علائم کم‌کم از بین می‌رود.

پژوهش‌ها نشان می‌دهد کمبود نور خورشید باعث کاهش سطح سروتونین (هورمون شادی) و تغییر در ترشح ملاتونین (هورمون خواب) می‌شود. همین دو عامل می‌توانند ریتم طبیعی بدن را بر هم بزنند و حس افسردگی ایجاد کنند.

برای درمان، سه روش اصلی پیشنهاد می‌شود:

نوردرمانی: استفاده از جعبه‌های نور مخصوص که صبح‌ها جلوی آن می‌نشینند تا بدن، کمبود نور خورشید را جبران کند.

روان‌درمانی (مثل CBT): کمک می‌کند افکار منفی و رفتارهای غیرفعال تغییر کنند.

فعالیت بدنی منظم و وقت‌گذرانی در فضای باز حتی در روزهای ابری.

اگر هر سال در فصل خاصی خلق پایین و انرژی کم دارید، بهتر است با پزشک یا روانشناس مشورت کنید؛ چون درمان زودهنگام بسیار مؤثر است.

تهیه شده توسط ناهید براتی، مشاور مرکز توانبخشی اعصاب و روان طنین

📚 منابع: Mayo Clinic (2024)، National Institute of Mental Health، NCBI Bookshelf